به گزارش نسیم خنداب،سرویس جهان مشرق – آمریکا و رژیم صهیونیستی سال‌هاست از یک «خاورمیانه‌ی جدید» صحبت می‌کنند؛ خاورمیانه‌ای با محوریت اسرائیل که در آن کشورهای عربی آرمان فلسطین را فراموش کرده‌اند و به عادی‌سازی روابط با تل‌آویو تن داده‌اند. فرآیندهای صلح خاورمیانه، پیمان‌های ابراهیم، و طرح‌های دیگری نیز در همین‌باره پیشنهاد و بعضاً اجرایی شده‌اند. رژیم صهیونیستی به‌خوبی می‌داند برای به رسمیت شناخته شدن روابط عربی-عبری، عادی‌سازی روابطش با هیچ کشوری به اندازه‌ی عربستان اهمیت ندارد. در حالی که تیرگی روابط میان ایران و عربستان بهترین فرصت برای تحقق این هدف به نظر می‌رسید، آشتی تهران و ریاض علاوه بر نقش بر آب کردن این نقشه، زنجیره‌ای از تحولات سیاسی و دیپلماتیک را در خاورمیانه رقم زد که می‌تواند منجر به انزوای رژیم صهیونیستی و کاهش بیش‌ازپیش نفوذ سیاسی آمریکا در منطقه شود. نشریه‌ی روسی «نیو ایسترن آوت‌لوک» وابسته به «مؤسسه‌ی مطالعات شرق‌شناسی» زیرمجموعه‌ی «آکادمی علوم روسیه»، طی مقاله‌ای تحت عنوان «اسرائیل و خاورمیانه‌ی «جدید»[۱]» توضیح می‌دهد که خاورمیانه‌ی جدید دارد شکل می‌گیرد، اما نه طبق دیدگاه آمریکا و اسرائیل و با محوریت رژیم صهیونیستی، بلکه با میانجیگری چین، آشتی کشورهای عربی، و حول محور فلسطین. آن‌چه در ادامه می‌خوانید ترجمه‌ی گزارش نیو ایسترن آوت‌لوک است.
(از راست) «علی شمخانی» دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی ایران، «وانگ یی» عالی‌رتبه‌ترین دیپلمات چین، و «مساعد بن‌محمد العیبان» مشاور امنیت ملی، وزیر کشور، و عضو شورای وزرای عربستان، طی نشستی در ماه مارس سال ۲۰۲۳ در پکن با یک‌دیگر دیدار می‌کنند. وانگ که از سال ۲۰۱۳ تا انتهای سال ۲۰۲۲ وزیر خارجه‌ی چین بود، در حال حاضر، از ابتدای سال ۲۰۲۳، مدیر کمیسیون روابط خارجی کمیته‌ی مرکزی حزب کمونیست چین است؛ سمتی که بالاتر از وزارت خارجه‌ی چین محسوب می‌شود. میانجیگری چین برای آشتی میان ایران و عربستان را می‌توان جدی‌ترین دخالت دیپلماتیک پکن در خاورمیانه طی سال‌ها و بلکه چند دهه‌ی گذشته دانست. علاوه بر ایران، عربستان نیز (به عنوان یکی از متحدان سنتی آمریکا در جهان عرب) با پذیرش میانجیگری چین عملاً به نقش مخرب آمریکا در روابط میان کشورهای منطقه اذعان کرد. (+)
در همین‌باره بخوانید:
›› نقش شهید سلیمانی در آشتی ایران و عربستان/تهران با ریاض آشتی کرد یا ریاض با تهران؟
لازم به ذکر است که مشرق صرفاً جهت اطلاع نخبگان و تصمیم‌گیران عرصه سیاسی کشور از رویکردها و دیدگاه‌های محافل رسانه‌ای-اندیشکده‌ای بین‌المللی این گزارش را منتشر می‌کند و دیدگاه‌ها، ادعاها و القائات این گزارش لزوماً مورد تأیید مشرق نیست.
سال ۲۰۲۰، وقتی اسرائیل با حمایت آمریکا، «پیمان‌های ابراهیم» را با امارات و برخی دیگر از کشورهای خاورمیانه امضا کرد، به نظر می‌رسید تل‌آویو کنترل فرآیند صلح در خاورمیانه را به طور کامل در اختیار گرفته است. اکنون که سه سال از آن اتفاق می‌گذرد، برقراری صلح، دیگر توسط آمریکا یا اسرائیل انجام نمی‌شود، زیرا موفقیت چین در میانجیگری میان ایران و عربستان، متغیرهای محلی و بین‌المللی جغراسیاست [ژئوپلتیک] در خاورمیانه را به طرز قابل‌توجهی تغییر داده است. در سطح محلی، کشورهای عربی اکنون بیش‌تر و بیش‌تر به دنبال «عادی‌سازی» [نه با اسرائیل، بلکه میان خودشان، نظیر آشتی اتحادیه‌ی عرب با سوریه] هستند. در سطح بین‌المللی، به جای واشینگتن، پکن است که دارد نقش اصلی را در این تحولات بازی می‌کند. این واقعیت مشکلات اسرائیل را پیچیده‌تر می‌کند، چراکه، به دلایل واضح، تل‌آویو دیگر نمی‌تواند، حتی به طور غیرمستقیم از طریق پکن، بر این تحولات تأثیر بگذارد. در عین حال، اگر منطق زیربنایی پیمان‌های ابراهیم، گسترش نفوذ اسرائیل در جهان عرب و منزوی کردن بیش‌تر ایران بود، چنین چیزی دیگر ممکن نیست.
مراسم عرضه‌ی محصولات کشاورزی صهیونیستی در بازار میوه‌ی دبی برای اولین بار در اواسط ماه نوامبر سال ۲۰۲۰ [جزئیات بیش‌تر]. پس از اقدام امارات به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی، به نظر می‌رسید کشور بعدی عربستان خواهد بود. با این حال، اکنون به نظر می‌رسد سعودی‌ها تصمیم گرفته‌اند برای برقراری رابطه با تل‌آویو عجله نکنند. (+)
برخی از محصولات کشت‌شده در فلسطین اشغالی با پرچم رژیم صهیونیستی در بازار میوه‌ی دبی در امارات در معرض فروش قرار داده شده‌اند. چنان‌که برخی شواهد اکنون نشان می‌دهد، اماراتی‌ها ممکن است از تصمیم عجولانه‌ی خود به عادی‌سازی روابط با تل‌آویو پشیمان شده باشند. (+)
اگرچه مقامات آمریکایی و اسرائیلی اعلام کرده‌اند که توافق ایران و عربستان بر سیاست و تعمیم احتمالی پیمان‌های ابراهیم تأثیری نمی‌گذارد، اما این واقعیت همچنان وجود دارد که به‌رغم چندین دور مذاکرات، این تعمیم محقق نشده است. درست است که یکی از دلایل اصلی این مسئله، تغییر دولت در آمریکاست (چراکه دولت بایدن به اندازه‌ی دولت ترامپ مشتاق صلح در خاورمیانه [مطابق برنامه‌ی اسرائیل] و روابط عمیق با عربستان نیست)، اما دلیل دیگر این است که خود سعودی‌ها نیز به عادی‌سازی روابط با اسرائیل علاقه‌ی زیادی ندارند. به عبارت دیگر، فرآیند صلح خاورمیانه‌ی «جدید» به رهبری چین، قطعاً برای اسرائیل یک شکست محسوب می‌شود. واضح‌ترین نمود این مسئله، سخت‌گیرانه‌تر شدن موضع عربستان در قبال مذاکرات با اسرائیل طی چند ماه گذشته بوده است. چنان‌که رسانه‌های جریان اصلی در آمریکا نیز گزارش داده‌اند، عربستان نه‌تنها ضمانت‌های امنیتی بیش‌تری از واشینگتن خواسته، بلکه به دنبال دریافت کمک از آمریکا برای توسعه‌ی برنامه‌ی هسته‌ای غیرنظامی‌اش نیز هست[۲]. این خواسته‌ها را باید در کنار خواسته‌ی عربستان از آمریکا مبنی بر کاهش محدودیت‌های فروش تسلیحات به ریاض گذاشت. و علاوه بر همه‌ی این‌ها، سعودی‌ها مدام به اسرائیل اصرار می‌کنند «در جهت تحقق آرمان فلسطینی‌ها برای استقلال کاری بکند.»
مسجد «قبهالصخره» در بیت‌المقدس و گنبد طلایی که گاهاً به‌اشتباه متعلق به مسجدالاقصی تلقی می‌شود، در حالی که مسجدالاقصی مسجد دیگری در نزدیکی همین مکان است. قبهالصخره یکی از مکان‌های مقدس یهودیان و مسلمانان است. یهودیان معتقدند زمین از این صخره گسترش یافته؛ بدن حضرت آدم از خاک آن خلق شده؛ و موارد دیگر. مسلمانان معتقدند این صخره نزدیک‌ترین نقطه‌ی زمین به آسمان بوده؛ پیامبر معراج خود را از ان صخره آغاز کرده؛ و موارد دیگر. کارشناسان بین‌المللی روی کار آمدن یک کابینه‌ی فوق‌افراطی در فلسطین اشغالی و اهانت‌های متعدد با حمله به بیت‌المقدس را یکی از دلایل تصمیم عربستان به لغو یا دست‌کم به تعویق انداختن رسمیت‌بخشی به روابط با تل‌آویو دانسته‌اند. (+)
نمایی از صخره‌ی مقدس زیر «قبهالصخره» در بیت‌المقدس. یهودیان معتقدند هابیل و قابیل قربانی‌های خود را روی این صخره تقدیم خداوند کردند؛ حضرت ابراهیم روی این صخره تلاش کرده فرزند خود را قربانی کند؛ و موارد دیگر. مسلمانان معتقدند پس از ظهور منجی و رجعت، پیامبر ابلیس را روی آن خواهد کشت؛ اسرافیل روی آن می‌ایستد و در صور می‌دمد؛ و موارد دیگر. (+)
در همین‌باره بخوانید:
››نتیجه «معامله قرن» آمریکا: اهانت بولدوزر صهیونیست‌ها به پیکر شهید فلسطینی
››همه جنایت‌های رژیم صهیونیستی؛ از اشغالگری تا ترور و کودک‌کشی
از دید آمریکا و اسرائیل، سعودی‌ها تنها از این سناریو استفاده می‌کنند تا در ازای «عادی‌سازی» از آن‌ها امتیازات حداکثری بگیرند. البته واشینگتن و تل‌آویو می‌دانند در نهایت ممکن است مجبور شوند بخشی از خواسته‌های سعودی‌ها را اجابت کنند، چون هر فرآیند صلح خاورمیانه‌ای که اسرائیل را به عنوان یک بازیگر کنار بگذارد، نهایتاً منجر به انزوای اسرائیل در منطقه خواهد شد، چراکه سایر کشورها به احتمال بسیار زیاد سیاست‌های عادی‌سازی خود را همچنان تحت نظارت چین دنبال خواهند کرد. نکته‌ی متناقض‌نما در تمام این ماجرا (که ممکن است موضع آمریکا را نیز بیش‌ازپیش پیچیده کند) این است که چین اخیراً خدمات [حل اختلاف] خود را برای میانجیگری میان اسرائیل و فلسطین و طرح‌ریزی یک برنامه‌ی صلح واقع‌بینانه نیز پیشنهاد کرده است. بنابراین اگر آمریکا نتواند عربستان را متقاعد کند، ممکن است اسرائیل، از ترس افزایش انزوایش، برای آغاز یک فرآیند صلح جدید در نهایت به سمت چین سوق پیدا کند.
هیأتی آمریکایی، به ریاست جو بایدن (سوم از چپ) ماه فوریه‌ی سال ۲۰۲۳ در شهر «جده» در عربستان با هیأتی سعودی به ریاست «محمد بن‌سلمان» (چهارم از راست) ولی‌عهد و پادشاه بالفعل عربستان، دیدار می‌کند. رسانه‌های آمریکایی گزارش داده‌اند که سعودی‌ها طی دیدارهای اخیر با آمریکایی‌ها خواستار دریافت امتیازات بیش‌تری در ازای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی شده‌اند. دولت بایدن، که پیشاپیش نه با کابینه‌ی نتانیاهو و نه با نظام پادشاهی سعودی روابط خوبی ندارد، اکنون در یک دوراهی ناخوشایند گرفتار شده است: یا باید به خواسته‌های سعودی‌ها تن دهد و یا نقش میانجیگری میان اسرائیل و اعراب را به چین واگذار کند. (+)
آمریکا تا کنون نتوانسته است در این مسیر، یعنی به سوی تحقق فرآیند صلح اسرائیل و عربستان، پیش برود. اتفاقاً به‌عکس، عدم رسیدگی واشینگتن به خواسته‌های ریاض، عربستان را به سمت مخالف سوق داده است. چنان‌که باز هم رسانه‌های جریان اصلی آمریکا نوشته‌اند، عربستان در حال حرکت به سوی عادی‌سازی و تسهیل روابط خود با حماس است؛ گروه شبه‌نظامی فلسطینی‌ای که مقابل اسرائیل مقاومت می‌کند و آمریکایی‌ها آن را یک «گروه تروریستی» معرفی می‌کنند. [روزنامه‌ی آمریکایی] «وال‌استریت‌ژورنال» درباره‌ی این اقدام عربستان این‌گونه می‌نویسد: «اقدامات پادشاهی [سعودی] درباره‌ی آشتی با حماس بخشی از یک کارزار بزرگ‌تر برای نشان دادن نفوذ دیپلماتیک [محمد بن‌سلمان] ولی‌عهد عربستان در دورانی است که بازیگران منطقه‌ای دارند روابط خود را با سوریه دوباره برقرار می‌کنند و کشورهایی مانند چین و روسیه، آمریکا را در زمینه‌ی نفوذ در این منطقه‌ی ناآرام به چالش می‌کشند[۳].»
